Global İnovasyon Endeksi Raporu 2020 Yayınlandı!

Ülkelerin inovasyon performansları ile ilgili olarak yayınlanan iki önemli rapordan biri olan Global Innovation Index (GII) her yıl Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO), Cornell Üniversitesi ve INSEAD işbirliğinde hazırlanmaktadır.

Geçen yıl yayımlanan 12. raporun teması “Sağlıklı Yaşamlar Yaratmak – Medikal İnovasyon’un Geleceği” idi. Dramatik olarak hep birlikte 2020 yılında bu başlığın önemini yaşayarak öğrendik. Sağlık sektörüne yapılan inovasyon yatırımlarının lüks değil ihtiyaç olduğunu bir kez daha anladık.

Global Innovation Index 2020

Aralarında Türkiye’nin de yer aldığı 131 ülke hakkında verilerin ve yorumların paylaşıldığı 2020 raporu geçtiğimiz ay yayınlandı. Rapora Covid-19’un etkileri damgasını vurdu.

Risk Sermayesi Miktarı Düşüşte

Raporda Covid-19’un etkisiyle küresel ölçekte düşen inovasyon finansman oranlarına vurgu yapıldı ve “İnovasyonu Kim Finanse Edecek?” teması öne çıkarıldı.

Raporda Covid-19 gibi küresel krizlerle baş etmede inovasyonun en büyük ümit kapısı olduğu ifade edildi. Her krizin fırsatlarla birlikte ortaya çıktığı vurgulanan raporda sağlık sektöründe oluşan fırsatlara ek olarak uzaktan çalışma, uzaktan eğitim, e-ticaret ve mobilite çözümleri ile ilgili çalışmalar için uygun bir ortam oluştuğu dile getirildi.

İlk Üç Değişmedi

Geçtiğimiz yıllarla karşılaştırdığımızda global inovasyon endeksi sıralamasında geçen yıl ilk üçte yer alan İsviçre, İsveç ve ABD konumunu bu yıl da korumayı başarırken Birleşik Krallık, Hollanda’yı geride bırakarak yeniden dördüncü sıraya yükseldi.

Önemli bulgularıyla dikkat çeken Global İnovasyon Endeksi Raporu 2020’de Türkiye kaçıncı sırada?

Türkiye’nin Notu

Ülkemizin geçtiğimiz yıllardaki notlarını hatırlayarak başlayalım. Genel endeske göre 2014’de 54, 2015’de 58, 2016’da 42, 2017’de 43 ve 2018’de 50 ve 2019’da 49. sıradaydık. Bu yıl on üçüncüsü yayınlanan raporlara göre en düşük puanımızı 2011 yılında 34.1 ile; en yüksek puanı ise 2016 yılında 39 puanla almıştık.

Bu yıl gelişme seviyesinde beklentilerin altında performans gösteren ülke olarak değerlendirilen Türkiye, genel sıralamada geçen yıla göre 2 basamak geriye gitti ve 34,90 puan ile 51. sırada yer aldı. Üst-orta gelir grubu diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında 8. sıradayken Kuzey Afrika ve Batı Asya grubundaki ülkeler ile karşılaştırıldığında 4. sırada yer alıyor.

Ayrıca Türkiye, İnovasyon girdileri özelinde 52. sırada yer alırken inovasyon çıktılarına bakıldığında ise 53. sırada kendisine yer buldu.

İnovasyon Kalitesi

İnovasyon kalitesinde Türkiye, rakip olduğu diğer orta gelir seviyesindeki ekonomilere göre kısmen zayıf bir not aldı. Burada öne çıkan noktanın Türkiye’nin en iyi üç üniversitesinin ortalama puanındaki zayıflık olduğu yorumlanabilir.

Önemli Bulgular

Raporda sıralamaya ek olarak uluslararası ölçekte yapılan değerlendirmeler sonucu önemli altı bulgu paylaşıldı.

1. Önemli bulguların başında Covid-19’un inovasyon çalışmalarına olan olumsuz etkileri gelmektedir. Raporun yayımlandığı tarihte pandemiye yönelik alınan sert önlemler yeni yeni yumuşatılmaya başlanmıştı ve ikinci dalga korkusu tüm oyuncuları etkilemeye başlamıştı. Pandeminin tetiklediği benzeri görülmemiş ekonomik kapanmadan inovasyonun sert etkilendiği belirtiliyor. Küresel ekonomik büyümenin ve GSYİH artışının dip yapacağı 2020 yılında Ar-Ge, risk sermayesi, fikri mülkiyet ve inovasyonu teşvik edici siyasal kararların devamlılığını sürdürmeyi başaramayabileceği dile getirildi. Yine de ülkelerin ve şirketlerinin büyüme stratejilerinde başrole sahip olan inovasyona ayrılan kaynakların derinden etkilenmeyeceği yorumlanıyor ve hatta bazı kilit sektörlerde yapılan yatırımları hızlandıracağı bekleniyor. Ülkelerin aldığı önlemler ve hazırladığı önlem paketleri olumlu adımlar olsa da inovasyon çalışmalarını ve startupları yeterince hedeflememektedir. Devletin pandemi gibi krizlerde birinci derecede rol oynaması gerektiği açıktır ve kaynaklarını aşı araştırmalarına harcamaktadır. Bu anlaşılabilir ve saygı göstermeye değerdir. Ancak rapora göre pandemi kontrol altına alındığında inovasyon çalışmalarına verilen desteğin genişlemesi çok önemlidir. Bazı düzensizliklerin ortaya çıkabilecek olması ve bazı önemli Ar-Ge yatırımlarının geri plana atılması endişe vericidir.
2. Kriz boyunca inovasyona ayrılan finansmanda görülen düşüşe dikkat çekilirken yine de umudun korunduğu aktarıldı. 2009 krizine göre finansal kaynakların güçlü olduğu ancak yenilikçi girişimlere ayrılan paranın eridiği belirtildi. Krizden önce risk sermayesinde görülen küçülme trendinin pandemi ile birlikte güçlendiğine dikkat çekildi. Sermaye sahiplerinin yatırımlarını çok sayıda küçük firmaya dağıtmak yerine daha büyük firmalarda daha yüksek miktarlardaki anlaşmalara imza atmaya başladığı aktarıldı. Bu yatırımlar beklendiği kadar iyi karşılık bulamadı. Ar-Ge yatırımlarının risk sermayesi yatırımlarından daha hızlı bir şekilde toparlanması beklenmektedir. Risk sermayesi yatırımları yalnızca birkaç önemli bölgeye odaklanıyor ve bunların çok azı Çin ve Hindistan’da. Diğer sıcak noktalar yüksek kişi başına düşen gelir grubunda olan Birleşik Krallık, İsrail, Hong Kong (Çin), ABD, Singapur ve Lüksenburg’dur. Rapora adını veren bu bulgunun en umut verici yanı ise bu önemli sermaye çekim noktalarının bu krizden hızla kurtularak sert şekilde zıplama yapacağına  dair beklentilerdir. Çin başta olmak üzere Singapur, İsrail, Hong Kong (China), Lüksemburg, ABD, Hindistan, Birleşik Krallık yatırımlar için mıknatıs olmaya devam edecektir. Yatırımların sektörel dağılımına baktığımızda ise bekleneceği gibi sağlık, uzaktan eğitim, büyük veri, e-ticaret ve robotik gibi alanlara yönlenmesi muhtemel görülmektedir.
3. Küresel çapta inovasyon ortamının değişmeye devam ettiğini vurgulayan raporda Çin, Vietnam, Hindistan ve Filipinler’in sürekli yükseliş trendini koruduğu belirtiliyor. Bu dört ülkenin tamamının artık ilk ellide olduğuna dikkat çekiliyor. Yüksek gelir grubundaki ülkelerin en iyi performans göstermeyi sürdürdüğü belirtilen raporda, Türkiye gibi üst-orta gelir grubundan olan Çin’in tek istisna olarak genel sıralamada on dördüncü olduğu vurgulanıyor.
   
4. Bazı harika inovasyon performanslarının gelişmekte olan pazarlarda da görülebildiği, yalnızca gelişmiş pazarlarla sınırlı kalmadığına dikkat çekiliyor. Birincisi, bazı inovasyon göstergelerindeki en üst sıralamalarında yüksek gelir grubundan ülkelerin bulunmadığı belirtiliyor. Örneğin Malezya yüksek teknoloji ihracatında zirvedeki ülkedir. İkinci olarak farklı sekiz değerlendirme alanının tamamında başarılı olan on iki ülkeye dikkat çekiliyor. Son olarak ekonomik gelişmişlik düzeyine göre inovasyon başarıları incelendiğinde Afrika ülkelerinin bölge olarak başarısı ön plana çıkıyor.
5. Bölgesel bölünmelerin devam ettiği vurgulanıyor ve bazı ekonomilerin inovasyon potansiyelini başarıyla koruduğu belirtiliyor. Bölgelere göre bazı genellemeler yapılabileceğinden bahsedilse de ait oldukları bölgelerin yaygın karakteristiğine uymayan ekonomilerin de varlığı örneklendirilebiliyor.
6. İnovasyon, yüksek gelir grubundaki bilim ve teknoloji kümelerinde ve ayrıca Çin’de yoğunlaşıyor. En önemli 100 küme 26 ülkede yoğunlaşıyor ve bunlardan 6’sı (Türkiye, Brezilya, Çin, İran, Hindistan ve Rusya) orta gelir grubundaki ülkelerdir. Tokyo-Yokohama kümesinin 2020’de en iyi performans gösteren bilim ve teknoloji kümesi olduğu aktarılıyor. Raporda ilk kez bu yıl ilk yüz bilim ve teknoloji kümesine yer verildiği belirtiliyor. Bu sıralamada İstanbul 51. sırada yer alıyor.

Ar-Ge Harcamalarının Sektörel Dağılımı

Ar-Ge harcamalarının sektörlere göre dağılımı da raporda yer verilen önemli veri tablolarından bir tanesidir. 2018 – 2019 dönemi göz önüne alındığında birinci sırada donanım ve elektronik ekipman yatırımları yer alırken biyoteknoloji, otomotiv ve yazılım diğer en çok yatırım alan sektörler olarak sıralandı.

Sonuç

Raporda öne çıkan küresel ve bölgesel bulgular ile Türkiye’nin karnesi dikkatle takip edilmelidir. Gerekli dersler alınmalı ve Türkiye’nin potansiyeli gün yüzüne çıkartılmalıdır. Global trendlerin ve fırsatların ışığında gidecek uzun bir yolumuzun olduğu aşikardır.

Bu raporda da dikkat çekilen medikal inovasyon yatırımları başta olmak üzere öne çıkan trendlere ve önümüzdeki fırsatlara gelecek yazılarımda değinmeye devam edeceğim. Sağlıklı günler.

Mustafa Özbaylanlı