Merhabalar bu yazımda sizlere önemli yenilenebilir enerji kaynaklarımızdan biri olan Hidroelektrik Santraller’i (HES) açıklayacağım.
Hidroelektrik, eski zamanlarda un öğütmek ve diğer görevleri yerine getirmek için kullanılmış olmasına rağmen, hidrolik güç 18. Yüzyılın sonlarında Sanayi Devrimi’nin başlaması gereken enerjiyi sağlamıştır.
Hidroelektrik enerji, en yaygın kullanılan yenilenebilir elektrik kaynağıdır. Çin’de yer alan Three Gorges Barajı , en büyük hidroelektrik üreticisidir. Dünyada üretilen tüm yenilenebilir elektriğin yaklaşık %71’i hidroelektrik enerjiden elde ediliyor.
Hidroelektrik Santraller akan suyun gücünü elektriğe dönüştürürler. Akan su içindeki enerji miktarını suyun akış veya düşüş hızını tayin eder. Büyük bir nehirde akan su büyük miktarda enerji taşımaktadır. Ya da su çok yüksek bir noktadan düşürüldüğünde de yine yüksek miktarda enerji elde edilir ve bu enerji de potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesiyle gerçekleşir. Her iki yolla da kanal ya da borular içine alınan su, türbinlere doğru akar, elektrik üretimi için pervane gibi kolları olan türbinlerin dönmesini sağlar. Türbinler jeneratörlere bağlıdır ve mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürürler.
Hidroelektrik Santrallerinin Ana Bölümleri Şunlardır;
- Su tutma yapısı
- Su alma yapısı
- İletim kanalı
- Cebri (basınçlı) borular
- Salyangoz
- Türbin
- Jeneratör
- Transformatörler
- Şalt alanı
- Diğer teçhizat
HES’ler “çevirmeli” ya da “çevirmesiz” olarak gruplandırılırlar.
- Çevirmesiz HES’lerde, elektrik enerjisinin elde edileceği santral binası, akarsu üzerinde veya akarsu yakınında planlanır.
- Çevirmeli HES’lerde ise su, regülatörden alındıktan sonra iletim kanallarında taşınarak santrale iletilir. Burada enerji dönüşümleri sayesinde elektrik üretiminin artması amaçlanmaktadır.
Hidroelektrik Santralların Avantajları;
– Yenilenebilir kaynak olan sudan enerji elde etmeleri,
– Sera gazı emisyonu yaratmamaları,
– İnşaatın yerli imkanlarla yapılabilmesi,
– Teknik ömrünün uzun olması ve yakıt giderlerinin olmaması,
– İşletme bakım giderlerinin düşük olması,
– Kırsal kesimlerde ekonomik ve sosyal yapıyı canlandırmaları yönünden en önemli yenilenebilir enerji kaynağıdır.
Hidroelektrik Santralların Dezavantajları;
Doğal yaşam alanlarına Hidroelektrik enerji tesisi kurmanın bazı zararları var. Bir hidroelektrik kompleksinin inşası, özellikle ekilebilir arazi kaybı ve nüfus yer değiştirmesi gibi önemli çevresel etkilere neden olabilir. Ayrıca nehrin doğal ekolojisini bozarak habitatları ve ekosistemleri ve erozyon modellerini de bozarlar. Barajlar sel risklerini iyileştirirken, aynı zamanda felakete yol açabilecek bir baraj arızası riski de içerirler.
HES ile Barajların farkı nedir ?
- Baraj yapılarında akarsuyun önü bir set yapısı ile kapatılarak, barajın gerisinde bir rezervuar oluşturulur. HES‘lerin ise barajlarda olduğu gibi biriktirmeli yapıları yoktur.
- Barajlarda tek amaç elektrik üretmek değildir. Elektrik üretmek dışında sulama amaçlı, içme suyu amaçlı ya da taşkından korunma amaçlı su depolanmaktadır. HES’ler de ise tek amaç elektrik üretmektir.
