E-ticaret tarafına baktığınızda, Bir önceki yazımızda yatay e-ticaretten bahsetmiştik bunun yanı sıra bir de dikey e-ticaret vardır. Yatay ve Dikey e-ticaret, hepinizin bildiği üzere e-ticaret iş modellerindendir. Bu modeller işletme türlerine ve yapılarına göre farklılık göstermektedir. Yazılarımızdan birinde bu iş türlerinden bahsetmiştik zaten. Hatta bu türleri; B2C, C2B, B2B ve C2C olarak adlandırmıştık. Önemli olarak, satılan ürünler tarafında da e-ticaret yine ikiye ayrılmıştır.
Bu e-ticaret iş modelleri e-ticaret, Yatay ve Dikey e-ticaret olarak ikiye ayrılmıştır. Yatay e-ticaret modelinden burda kısaca bahsetmek gerekirse AVM’ye benzettiğimiz bir iş modeliydi ve her ürün kategorisinde hitap eden ve geniş ürün yelpazesi ile e-ticarette en yaygın kullanılan iş modeliydi.
Bu yazıda ise dikey e-ticaret modelini anlamaya çalışalım:
İlk olarak nedir bu Dikey e-ticaret?
Öncelikle bir karşılaştırma yaparsak, dikey e-ticaret, yatay e-ticarete göre tek bir sektöre veya ürün kategorisine odaklanır. Diğer bir deyişle, daha sınırlı bir ürün yelpazesi ile niş bir kitleye ev sahipliği yapan dikey e-ticaret, yatay e-ticarete göre küçük ölçeklidir.
Örneğin, yalnızca çanta içeren bir mağaza veya yalnızca takı, mücevher satan bir marka, bir e-ticaret dikey iş modeli olarak kabul edilir. Yani, yatay ticaret iş modeli AVM ise içindeki mağazalardan sadece bir tanesi de dikey ticaret iş modelini anlatmaktadır. Diğer bir deyişle, belli ürün yelpazesine sahip olan dikey e-ticaret iş modeli tabi ki AVM’deki tüm müşterilere hitap etmeyecektir.
Dikey e-ticaret iş modelinin avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Dikey e-ticaret iş modelinin kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır.
İlk olarak avantajlardan söz edecek olursak:
- Operasyonel işlem kolaylığı: Lojistik ve ürün yönetimi süreçlerinde, depodaki ürün fazlası ve stok miktarları her zaman sorun olmuştur. Bu nedenle dikey ticaret, ürünler ve lojistik süreçler açısından yatay şirketlere göre daha kolay kontrol edilebilmektedir.
- Düşük giriş maliyetleri: Dikey ticaret, yatay ticarete göre daha az operasyonel ve altyapı gereksinimine sahip olduğu için, bu anlamda maliyetler her zaman düşük olmuştur.
- Büyük bir depoya ihtiyaç yok: Sınırlı ürün kategorisi ve tek bir sektörün getirdiği ürün çeşitliliğinin azlığı nedeniyle, ürün başına birim maliyetler ve stok tutma alanının büyük ölçekte alınması gerekmediğinden büyük bir depoya gerek yoktur.
Dezavantajları ise:
- Daha niş(dar) bir hedef kitle: Dikey e-ticaret yapan firmalar, yatay ticaret yapan firmalara kıyasla, ürün sayısının az olması nedeniyle dar bir hedef kitleye sahip olmuştur.
- İş hacmi ve rekabetin küçük olması: Niş bir kitleye sahip olduğu için yatay firmalara göre küçüktür. Ancak iş hacmindeki bu durum şirket maliyetlerinin artmamasına neden olabilir. Büyük mağazalardan daha az rekabet vardır. Pazarda kalmak ve boş yerleri doldurmak çok önemli ve kolay olacaktır.
- Kargo maliyetlerindeki değişkenlik: İş hacminin artması ile giden ürün kıtlığından kaynaklanan düşük maliyetler kargo maliyetlerinin artmasıyla ön plana çıkacak. Yatay firmalar bu durumda şanslı olacaktır.
- Reklam ve pazarlama maliyetleri ihtiyacı: Niş markaların sosyal medyada ve çevresinde adlarını duyurması daha zordur. Reklam ve pazarlama amaçlı bir bütçe ayırmak önemli olacaktır.
