Türkiye’de startup ekosisteminde 2019 yılında yaşanan gelişmeler 2020 yılının umut verici olduğunu gösteriyor. Yatırımcı ve girişimcilerin etkileşimiyle hareketlenen ekosistemde fonların karmaşıklığı ise girişimcileri başvuru süreçlerinde zorluyor. Ekosistemde birçok fon bulunsa da pek çok girişimci bu fonlardan nasıl yaralanacağını bilemiyor ya da kendi şirketine uygun olup olmadığı konusunda kafa karışıklığı yaşıyor. Teknopark İstanbul Kuluçka Merkezi Yöneticisi Gürol Üzenç Türkiye’de finansal sermayeye erişim sürecinde zorluklar yaşayan girişimciler için can suyu olabilecek yatırım ağları ve fonlar hakkında önemli bilgiler paylaşıyor. Üzenç: “Türkiye şartlarında öz sermayesi olmayan bir girişim finans kaynağına hibe/destek alarak, ürün veya hizmet satışı yaparak ya da yatırım alarak ulaşabiliyor. Hibe ve desteklerin uzun ve belirsiz süreçleri ve girişimcilerin henüz satacak ürün/hizmetleri olmaması ya da yeterli hacimde müşterileri olmamaları finansman bulmayı zorlaştırıyor. Bu noktada ekosistemde pek çok girişimci finans kaynağına en kolay yatırımcılar ve fonlar aracılığıyla ulaşıyor.” diyor.
Teknopark İstanbul Kuluçka Merkezi Yöneticisi Gürol Üzenç; yatırımcı ve fon sağlayanların Melek Yatırım Ağları, Risk Sermayesi Şirketleri, Kitlesel Fonlama Platformları, Hızlandırıcı ve Kuluçkalar ve 3F (Friends Family Fools) olmak üzere 5 ana gruba ayrıldığını aktarıyor.
Melek Yatırım Ağları girişimcilere katma değer sunuyor
Melek Yatırımcı, girişimlere genellikle hisse veya hisse senedine çevrilebilir borç karşılığı sermaye sağlayan zengin bireyleri tanımlıyor. Genelde orta yaşın üzerinde, tecrübe ve sermaye sahibi kişilerden oluşan bu melek yatırımcılar yatırım yapmak için deneyim sahibi oldukları alanları tercih ediyorlar ve finansör olmakla kalmayıp girişimciye katma değer de sağlıyorlar.
Melek Yatırım Ağı ise melek yatırımcıların girişimcilere ortak yatırım kararı alabileceği, belli zamanlarda sunum günleri düzenleyip girişimcileri dinleyebileceği kısacası melek yatırımcılardan oluşan yapılardır. Ülkemizde 10’u aşkın ağ yapısı bulunurken 2019 yılı itibariyle bakanlıkça akredite 476 adet “melek” yani bireysel yatırımcı olduğu biliniyor.
Ülkemizdeki en popüler ve/veya etkin 5 Melek Ağı ise şöyle;
- Galata Business Angels
Emre Kurttepeli, Fırat İşbecer, Kaan Boyner, Melih Ödemiş gibi çok değerli kişileri bünyesinde barındıran ve davet usulü üye alımı yapan melek yatırım ağıdır. Bugüne kadar 40’a yakın girişime yatırım yapan grup, ağırlıklı olarak Saas’a ve Pazar yeri sektörlerini tercih etmiştir.
- Şirket Ortağım
Farklı sektörlerde uzun iş tecrübesine ve iş dünyasında önemli iş kontaktlarına sahip 6 ortak tarafından 2013 yılında kurulan Şirket Ortağım; bugüne kadar toplamda 14 girişime 26 Milyon TL yatırım yapmış, sektör bağımsız, fatura kesen girişimleri radarına almaktadır. Bu grubun yakın zamanda Risk Sermayesi Şirketi de kurdukları biliniyor.
- İstanbul Startup Angels
2012’de kuruluşundan bu yana yaklaşık 30 girişime yatırım yapan İstanbul Startup Angels, yılda yaklaşık 250 girişimi inceliyor ve seçtiği 30-50 arası girişimciyi üye yatırımcıları ile tanıştırıyor. Ağın ilgi alnını yazılım, ileri teknolojiler, mobil ve internet teknolojileri oluşturuyor.
- Keiretsu Forum Türkiye
50’den fazla ülkede ofisi bulunan uluslararası melek yatırım ağı olan Keiretsu Forum; Türkiye’de 2018 ve 2019 yıllarında 10’u aşkın girişime yaklaşık 1 Milyon $’a yakın yatırım yaptı. Toplamda 33 girişime yatırım yapmışlardır.
- TRAngels Melek Yatırım Ağı
Bugüne kadar 20 girişime yatırım yapmış TRAngels, yetkin yönetim kadrosu ve yatırımcılarıyla dikkat çekiyor. Projeleri bulma, değerlendirme ve seçme sürecini bizzat yatırımcıların kendilerinin yer aldığı bir komite tarafından yürütülüyor, tüm süreçlerde yatırımcılarla girişimcinin bir arada olduğu bir yapı sunana bu ağ ekosisteme yeni bir bakış açısı sunuyor.
Risk Sermayesi Şirketleri yüksek miktarlarda finansal destek sağlayabiliyor
Girişim Sermayesi ve Venture Capital olarak da adlandırılan Risk Sermayesi şirketleri nitelikli yatırımcılardan katılma payları karşılığında toplanan paralarla girişimlere yatırım yapıyorlar. VC’ler öncelikle gerçek veya tüzel kişiliğe sahip yatırımcılardan topladıkları yatırımlar ile bir fon oluşturuyorlar. VC’ler oluşturdukları bu fonla (yani başkalarının paralarıyla) girişimlere yatırım yaparak, girişimleri büyütüp; sahip olduğu girişim hisselerini daha değerli hale getirmeye çalışıyorlar. Yatırımcıların koyduğu sermayenin 2 katı ve daha fazlası ile geri dönüşünü sağlamayı amaçlıyorlar.
Melek yatırımcılar ile Venture Capitaller arasındaki en büyük fark ise sermaye miktarı. Melek yatırımcılar daha küçük sermaye sağlıyorlar. VC’lerde süreçler; finans, iş planı, ürün, yönetim konusunda yetkin; ince eleyip sık dokuyan kişilerle ilerliyor. Melek Yatırım Ağlarında; yatırımcılar bir girişime dahil olup olmama kararı verirken; VC’lerde bu kararı VC yöneticileri veriyor.
Günümüzde pek çok kurumsal şirket de Corporate Venture Capital (CVC) yani Kurumsal Risk Sermayesi kurarak girişimcilere finansman sağlıyor.
Ülkemizdeki en popüler ve/veya etkin 5 Risk Sermayesi Şirketi ise şöyle:
- 500 Startups
Bugüne kadar 40 girişime toplam 6 Milyon $ yatırım yapan 500 Startups İstanbul, global bir yatırım grubunun Türkiye partneri. Doğru Avrupa‘daki yatırımları artıran VC, 12 ülkede faaliyet göstermeye başladı. 2020 yılında yeni fonuyla birlikte ivmelenerek faaliyetlerini arttırmayı planlıyor.
- DCP
Yeni yıla üçüncü fonuyla girmeyi planlayan “Deep-Tech’’ fonu Diffusion Capital Partners (DCP); teknoloji odaklı yeni girişimlere, gelişimlerinin ilk aşamalarında yatırım gerçekleştirmektedir. İlk iki fonu kapsamında 44 milyon Euro’yla 24 şirkete yatırım gerçekleştiren DCP’nin, ilk fonundan üç adet exit’i de bulunuyor.
- Collective Spark
Fonunu 35 Milyon $ olarak Collective Spark; daha çok Saas, Pazar Yeri, Fintek ve Oyun girişimcileri ile ilgileniyor. Bugüne kadar 7 girişime 6 Milyon $ yatırım gerçekleştirdiler.
- Ida Capital
Bugüne kadar 4 girişime yatırımı bulunan Ida Capital, toplam 2 milyon $ ın üzerinde yatırım gerçekleştirdi. Yatırım yaptığı şirketler; yatırım öncesi 5 milyon $ değerlemeye sahipken; bugün 25 Milyon $’lık şirket değerine ulaştı. Ida Capital finansal ve dijital iş servisler, enerji verimliliği, eğitim teknolojileri, sağlık teknolojileri ve sağlık hizmetleri, tarım ve gıda alanındaki inovasyona dayalı servislere ilgi gösteriyor.
- 212 Venture Capital
2012 yılında faaliyete başlayan ve ilk yatırım fonundan 250 bin dolar ile 2 milyon 250 bin dolar arasında yatırım yapan 212 VC, ilk fonlarında 12 yatırımı bulunuyor. Sadece B2B’ye odaklanacakları yeni fonun da 2020 yılında hayata geçirmeyi hedefliyorlar.
Kitlesel Fonlama Platformları arasında Arıkovanı ve Fongogo öne çıkıyor
Kitlesel Fonlama (Crowdfunding), bir proje veya girişimin bir grup insan tarafından internet aracılığı ile finanse edilmesidir. Özetle; projeleri/girişimleri destekleyerek onların hızlanmasını sağlıyorlar.
Sözlük ve hukuksal anlamıyla Kitle fonlaması, “bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen esaslar dâhilinde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması” olarak tanımlanıyor.
Dünya genelinde kitle fonlamasının; bağış temelli, ödül temelli, borçlandırma temelli ve pay temelli olmak üzere temel 4 (dört) türde karşımıza çıkıyor. Yani girişimler halktan bağış alabilir, onlara borçlanabilir, ürün gönderebilir ve/veya onları hissedar gibi ortak edebilir.
Kickstarter, Indiegogo dünyada ünlü kitlesel fonlama platformu iken; Arıkovanı, Fongogo ülkemizdeki önemli platformlar olarak öne çıkıyor.
Hızlandırıcı ve Kuluçkalar çekirdek sermaye yatırımları yapabiliyor
Ülkemizde pek yaygın olmasa da, yurt dışında yer alan hızlandırma programları ve kuluçkalar bünyesine aldıkları girişimlere; hisse, opsiyon ve/veya farklı beklentiler karşılığında ayni ya da nakdi olarak çekirdek sermayesi yatırımı yapılabiliyor. Bu programlar ortalama 20 bin $ dan başlayarak 100 bin dolarlara varan yatırımlara ulaşabiliyor.
Bonus: En iyi yatırım kaynağı Arkadaş, Aile ve tatlı Aptallar
Gürol Üzenç’e göre aslında en iyi yatırım kaynağın dünyada 3F (Family, Friends, Fool) olarak adlandırılan yatırımcılar olduğunu aktarıyor. En iyi ve en kolay yatırım ilk önce bu 3 gruptan elde ediliyor. Bu nedenle duygusal bağ sahibi olduğu insanları ikna eden girişimle en kolay şekilde finansal kaynağa ulaşabiliyor.
